उन्हाळ्यात व्हिटॅमिन C चे महत्त्व आणि फायदे

उन्हाळ्यात शरीर उष्णतेच्या लाटांमुळे थकते, घामामुळे शरीरातील पाणी आणि पोषकतत्त्वे गमावली जातात, तसेच प्रतिकारशक्ती (Immunity) कमी होते. अशा वेळी, व्हिटॅमिन C हा एक अत्यंत उपयुक्त पोषकतत्त्व आहे जो शरीराला निरोगी ठेवण्यास मदत करतो.

व्हिटॅमिन C एक शक्तिशाली अँटीऑक्सिडंट आहे जो त्वचेसाठी, रोगप्रतिकारशक्तीसाठी आणि शरीराच्या एकूणच ऊर्जेसाठी महत्त्वपूर्ण ठरतो. उन्हाळ्यात या जीवनसत्त्वाची आवश्यकता अधिक असते कारण ते उष्णतेमुळे होणारे नुकसान भरून काढते आणि शरीराला थंडावा देते.

व्हिटॅमिन C म्हणजे काय?

व्हिटॅमिन C, ज्याला आस्कॉर्बिक ऍसिड (Ascorbic Acid) असेही म्हणतात, हे एक पाणीदार जीवनसत्त्व आहे. शरीरात त्याचे साठवणूक होत नाही, त्यामुळे ते दररोज आहारातून मिळवावे लागते.

महत्त्वाची कार्ये:

✅ शरीरातील पेशींचे संरक्षण करते आणि त्यांची दुरुस्ती करते.

✅ रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते आणि संसर्गांपासून संरक्षण करते.

✅ त्वचेसाठी कोलाजेन निर्मितीमध्ये मदत करते, ज्यामुळे त्वचा तजेलदार राहते.

✅ शरीरातील लोहतत्त्व (Iron) शोषण्यास मदत करते.

✅ शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर टाकण्यास मदत करते.

उन्हाळ्यात व्हिटॅमिन C चे फायदे

1. रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते

उन्हाळ्यात जंतुसंसर्ग (बॅक्टेरिया आणि विषाणू) अधिक प्रमाणात होतात. व्हिटॅमिन C शरीराच्या रोगप्रतिकारशक्तीला (Immune System) बळकट करून सर्दी, खोकला आणि इतर संसर्ग टाळण्यास मदत करते.

2. उष्णतेमुळे होणारा थकवा आणि अशक्तपणा कमी करते

उन्हाळ्यात जास्त घाम येतो, ज्यामुळे थकवा, अशक्तपणा आणि ग्लानी येऊ शकते. व्हिटॅमिन C ऊर्जेची पातळी टिकवून ठेवते आणि थकवा कमी करते.

3. त्वचेचे आरोग्य सुधारते

उन्हाळ्यात त्वचा कोरडी पडते आणि सनबर्न होण्याची शक्यता वाढते.

व्हिटॅमिन C कोलाजेन तयार करून त्वचेला तजेलदार ठेवते.

त्वचेवरील डाग, सुरकुत्या कमी करण्यास मदत होते.

सूर्याच्या अतिनील किरणांमुळे (UV Rays) होणारे नुकसान कमी करते.

4. शरीरातील पाण्याची पातळी संतुलित ठेवते

उन्हाळ्यात शरीरातील इलेक्ट्रोलाइट्स कमी होतात, ज्यामुळे थकवा आणि डिहायड्रेशन होते.

व्हिटॅमिन C युक्त फळे आणि पेये (संत्र्याचा रस, लिंबूपाणी) शरीराला हायड्रेटेड ठेवतात.

5. लोह (Iron) शोषण्यास मदत करते

उन्हाळ्यात आहारातील पोषण तुटण्याची शक्यता असते.

व्हिटॅमिन C हे शरीरातील लोह शोषून रक्तातील हिमोग्लोबिनची पातळी सुधारते आणि अशक्तपणा दूर ठेवते.

6. हृदय आणि मेंदूच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर

व्हिटॅमिन C हृदयविकाराचा धोका कमी करते.

उन्हाळ्यात मानसिक तणाव वाढू शकतो, पण हे जीवनसत्त्व मानसिक तंदुरुस्ती सुधारण्यास मदत करते.

उन्हाळ्यात व्हिटॅमिन C कुठून मिळवावे?

1. फळे आणि रस

✅ संत्री, मोसंबी, लिंबू, डाळिंब

✅ पेरू, पपई, स्ट्रॉबेरी, आंबट आवळा

✅ टरबूज आणि खरबूज (पाण्याचे प्रमाण जास्त)

2. भाज्या

✅ टोमॅटो, ढोबळी मिरची

✅ ब्रोकली, कोबी, गाजर

✅ पालक आणि कोथिंबीर

3. नैसर्गिक पेये

✅ लिंबूपाणी (साखर-मीठ घालून)

✅ आवळा सरबत

✅ कोकम सरबत

✅ नारळपाणी

🚫 टाळावयाचे पदार्थ:

गॅसयुक्त पेये आणि प्रोसेस केलेले ज्यूस

जास्त साखर असलेले कोल्ड्रिंक्स

व्हिटॅमिन C घेण्याचे सर्वोत्तम मार्ग

1. सकाळी कोमट पाण्यात लिंबू पिऊ शकता.

2. जेवणासोबत संत्र्याचा रस किंवा पेरू खा.

3. उन्हाळ्यात घरी बनवलेले कोकम सरबत, आवळा सरबत घ्या.

4. रोजच्या आहारात कच्चा टोमॅटो, ढोबळी मिरची आणि कोथिंबीर यांचा समावेश करा.

निष्कर्ष

उन्हाळ्यात व्हिटॅमिन C शरीराच्या रोगप्रतिकारशक्तीला चालना देते, त्वचेचे आरोग्य राखते आणि थकवा कमी करण्यास मदत करते. आहारातून नैसर्गिकरित्या हे जीवनसत्त्व मिळवणे अधिक चांगले आहे. त्यामुळे उन्हाळ्यात ताज्या फळभाज्या आणि पेये यांचा समावेश करून स्वतःला तंदुरुस्त ठेवा!